Gıda Kaybını Saymak mı?

Gıda Kaybını Saymak: Rakamların Ardındaki Vicdan

Dünyanın bir tarafında tabağa konacak yemeğin hesabı yapılırken, diğer tarafında tabağa konulanın yarısı çöpe gidiyor. Bu trajedinin gerisinde sadece yetersiz planlama, teknik yetersizlikler ya da bilgisizlik yok. Aynı zamanda bir insanlık sorunu yatıyor. Gıda kaybı ve israfına dair bu derin mesele, rakamların ötesine geçerek vicdanlara dokunuyor.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'ne (FAO) göre, her yıl dünya genelinde üretilen gıdanın üçte biri – yaklaşık 1.3 milyar ton – israf ediliyor. Bu israf, yalnızca gıda değil; aynı zamanda su, toprak, enerji, iş gücü ve sermaye gibi değerli kaynakların da heba olması anlamına geliyor. Dünya genelinde yaklaşık 828 milyon insan kronik açlık çekerken, bu kayıp ve israf düzeyi kabul edilemez boyutta.

İşte bu noktada FSSC 22000 Versiyon 6, bu soruna bilimsel ve sistematik bir çerçeve kazandırmak amacıyla "Gıda Kaybı ve İsrafının Ölçülmesi ve Raporlanması"nı ele alıyor. Peki, bir kurum bu yolculuğa nasıl başlamalı?

Amacı Belirle

Amaçlar sadece rakamsal değil, ahlaki de olabilir: Gözünüze kestirdiğiniz hedef; ekonomik kaybı azaltmak, çevresel etkileri sınırlamak veya toplumdaki gıda adaletine katkı sağlamak olabilir. FSSC bu hedefleri gönüllü ya da zorunlu olarak ikiye ayırır. Amaç netleştirilmeden, doğru bir raporlama olamaz.

Kapsamı Belirle

Hangi gıdalar, hangi coğrafyada, hangi süre zarfinda, hangi şirket birimi için ölçülecek? Sadece yenebilir gıda mı yoksa yenmeyen kısımlar da dahil mi? Ambalaj atıkları hariç tutulmalıdır. Kapsam netleştirilmeden yapılan her analiz, hedefe sapmadan ateş etmektir.

Yöntemi Seç

Gıda kaybını ölçmenin birden çok yolu vardır. Doğrudan tartım, sayım, hacim tahmini, atık kompozisyon analizi, kaydı tutulmuş veriler, günlükler, anketler bunlardan bazılarıdır. Doğruluk, zaman ve kaynak durumu, seçilecek yöntemi belirler. Alternatif olarak ölçülmemiş ancak hesap yoluyla yaklaşılan kitle dengesi, modelleme ve proxy veri kullanımı da mümkün.

Verileri Topla ve Analiz Et

Veri toplarken örnekleme ve genelleştirme yapılabilir. Örneğin altı haftalık veri, yıllık ölçekte genellenebilir. Mevsimsel farklılıklar, kayıpların dönemsel değişimi gibi unsurlar dikkate alınmalı. Her ayrı materyalin ağırlığı, dönüşüm katsayıları ve ayrım yöntemleri belgelenmelidir. FAO’nun FLW (Food Loss and Waste) protokolü, bu konuda uluslararası bir çerçeve sunar.

Nedenleri Belirle

Kaybın nerede ve neden olduğunu anlamadan önlem almak mümkün değildir. FSSC, tedarik zincirinin her aşaması için nedenleri ve itici güçleri belirtmiştir:

• Üretim: Erken hasat, zararlı, fiyat dalgalanmaları.

• Depolama: Yanlış konteyner, soğuk zincir eksikliği.

• İşleme: Ambalaj hatası, kalite standartları.

• Tüketim: Yanlış etiket okuma, fazla alım, yemek pişirme bilgisi eksikliği.

Belirsizlikleri Değerlendir

Verilerin kesinliği %100 olmayabilir. Tahminle gerçek arasındaki fark tahmin edilerek raporlanmalıdır. Bu, raporun güvenilirliğini artırır ve yönetim kararlarını isabetli hale getirir.

Gözden Geçir ve Doğrula

Rapor yayınlanmadan önce, çapraz kontrol, kalite güvence, gerekirse bağımsız denetim uygulanmalıdır. Bu süreç, kuruluşların gıda kaybı ile ilgili kamuya sundukları verilerin doğruluğunu garanti altına alır.

Raporla

Son adım, şeffaf ve standartlara uygun bir rapor yayınlamaktır. Raporda kapsam, yöntem, zaman dilimi, nedenler, bulgular ve azaltım stratejileri açıkça belirtilmelidir.

Gıda kaybını sadece fire olarak görmek eksik olur. Bu kayıplar, tarlada kalan bir umut, fabrikada boşa harcanan enerji, markette tüketilmeyen bir emeğidir. FAO ve UNEP’in öngördüğü gibi, gıda kaybını yarıya indirmek, yılda 1.5 gigaton karbondioksit salımını önleyebilir. Bu, Japonya'nın yıllık enerji kaynaklı emisyonlarından fazladır.

Bu nedenle her rakam, aslında bir sorumluluğun sesi; her analiz, bir vicdan muhasebesidir. Gelin, gıdaya olan borcumuzu sayarak, anlayarak ve azaltarak ödeyelim.

Counting Food Loss: The Conscience Behind the Numbers

While one side of the world carefully calculates what goes on the plate, the other discards half of what's already there. Behind this tragedy lies more than poor planning, technical shortcomings, or ignorance. It is a profound human issue. The problem of food loss and waste extends beyond statistics—it appeals to our collective conscience.

According to the Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations, one-third of all food produced globally—approximately 1.3 billion tons—is wasted every year. This waste represents not only food but also the loss of valuable resources such as water, soil, energy, labor, and capital. With around 828 million people suffering from chronic hunger worldwide, such levels of loss and waste are simply unacceptable.

At this point, FSSC 22000 Version 6 addresses the issue by introducing a scientific and systematic framework for the Measurement and Reporting of Food Loss and Waste. So, how should an organization begin this journey?

Define the Purpose
Goals may be numeric, but they can also be ethical: Your objective might be to reduce economic loss, limit environmental impact, or contribute to food justice in your community. FSSC classifies these goals as either voluntary or mandatory. Without clearly defining your purpose, accurate reporting is not possible.

Define the Scope
Which food types, which geographic region, over what period, and for which organizational unit will the data be collected? Will it include only edible food or inedible parts as well? Packaging waste should be excluded. Any analysis without a clearly defined scope is like shooting without aiming.

Choose the Method
There are multiple ways to measure food loss: direct weighing, counting, volume estimation, waste composition analysis, recorded data, logs, and surveys are just a few. The chosen method depends on the desired accuracy, available time, and resources. Alternatively, mass balance, modeling, or proxy data may be used for estimations.

Collect and Analyze the Data
Sampling and extrapolation may be necessary. For example, six weeks of data might be generalized to an annual estimate. Seasonal variations and shifts in loss patterns must be considered. The weight of each material, conversion factors, and separation methods must be documented. The FAO's Food Loss and Waste (FLW) Protocol provides a global framework for this.

Identify the Causes
It’s impossible to prevent loss without understanding where and why it occurs. FSSC outlines causes and drivers at each stage of the supply chain:

• Production: Early harvest, pests, price volatility.

• Storage: Poor containers, lack of cold chain.

• Processing: Packaging defects, quality standards.

• Consumption: Misreading labels, over-purchasing, lack of cooking knowledge.

Evaluate Uncertainties
Data may not always be 100% accurate. The gap between estimates and actuals should be acknowledged in reporting. This enhances reliability and supports informed decision-making.

Review and Verify
Before publishing a report, cross-checks, quality assurance, and—if necessary—independent audits should be conducted. This process ensures the accuracy of data shared with the public.

Report
The final step is to publish a transparent and standards-compliant report. The report must clearly specify the scope, method, timeframe, causes, findings, and strategies for reduction.

Reducing food loss is not merely about minimizing waste. Every loss is a hope left in the field, energy wasted in a factory, or effort unappreciated on a store shelf. According to FAO and UNEP, halving food loss could prevent 1.5 gigatons of CO₂ emissions annually—more than Japan’s total yearly emissions from energy use.

That’s why every number is a voice of responsibility; every analysis is an act of conscience. Let’s repay our debt to food—by counting, understanding, and reducing what we waste.

#FoodLoss #FoodWaste #StopFoodWaste #ReduceFoodWaste #FoodWasteSolutions #FoodSecurity #ZeroHunger #SDG12 #SDG123 #SustainableFoodSystems #SustainableConsumption #SustainableProduction #RightToFood #ClimateAction #FoodJustice #FoodForAll #GlobalHunger #WasteNotWantNot #FoodSupplyChain #FoodWasteManagement #WasteAudit #FSSCFoodSafety #FSSC22000 #FoodIndustry #FoodProcessing #CircularEconomy #FoodLossPrevention #DataDrivenSustainability #IndustrialWasteReduction #FLWProtocol #FoodLossMeasurement #FoodWasteReporting #SustainabilityReporting #EnvironmentalImpact #CarbonFootprint #CO2Reduction #LifeCycleAssessment #ConsciousConsumption #EthicalEating #FoodEthics #ThinkEatSave #MindfulEating #ActOnFoodWaste #FromFarmToFork #NoFoodWaste #EveryBiteCounts