.png)
Kakao Krizi Derinleşiyor: Dev Marka Çikolata Fiyatlarını Neden Artırıyor?
Çikolatanın Geleceği Tehlikede mi? Kakaodaki Kriz Derinleşiyor
Nurten Sırma
Çikolata… Belki de dünyada herkesin sevdiği, evrensel ortak duygulara hitap eden ender tatlardan biri. Kültürel farklılıklar, damak zevki çeşitliliği ya da yaşam tarzı ne olursa olsun, bir parça çikolata çoğu zaman insanlara mutluluk, ödül ve konfor duygusu verir. Ancak sevdiğimiz bu lezzetin geleceği, ne yazık ki artık hiç de parlak görünmüyor. Son aylarda kakao fiyatlarındaki dramatik artışlar, sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal ve çevresel bir kriz sinyali veriyor. Bu kriz, iklim değişikliğinden daha fazlasına işaret eden, küresel gıda sistemlerinin yapısal kırılganlıklarını gözler önüne seren bir tablo çiziyor.
Kakao fiyatlarında son iki yılda yaşanan keskin yükseliş, özellikle büyük ölçekli çikolata üreticileri için ciddi maliyet baskısı yaratırken, zincirin en sonunda yer alan tüketicileri de doğrudan etkiliyor. Bu artışların en somut yansımalarından biri, dünyanın en büyük gıda üreticilerinden biri olan Nestle’nin, Amerika Birleşik Devletleri'nde bazı çikolata ürünlerine zam yapacağını açıklamasıyla görüldü. Şirket, 23 Haziran’dan itibaren Toll House markasına ait morseller, fırın kakaosu ve şekerleme kitlerinin daha yüksek fiyatlarla satışa sunulacağını duyurdu. Nestle, bu kararın arkasında, artan emtia maliyetlerinin bulunduğunu; yani şeker, kakao, kahve gibi temel hammaddelerdeki fiyat artışlarının doğrudan etkili olduğunu ifade ediyor. Şirket yetkilileri, gümrük tarifeleri gibi ticari engellerin bu kararda rol oynamadığını da özellikle vurguladı.
Aslında Nestle'nin bu sürece gelmeden önce tedarikçilerine indirim çağrısında bulunduğu, ancak bu taleplerin karşılık bulmadığı biliniyor. Bu gelişme, fiyat artışlarının adeta kaçınılmaz hale geldiğini gözler önüne seriyor. Tedarikçilerle yürütülen bu pazarlık süreci başarısız olunca, Nestle nihai çözümü raf fiyatlarını yukarı çekmekte buldu. Bu noktada dikkat çeken bir başka unsur ise maliyet baskısının yalnızca kakao ile sınırlı olmaması. Şeker ve kahve gibi gıda endüstrisinin diğer kilit hammaddeleri de benzer şekilde küresel fiyat artışlarından etkileniyor. Nestle yöneticileri, bu artan maliyetlerin rekabetçi pazarda dikkatle analiz edildiğini ve fiyat artışlarının şirketin hayatta kalabilmesi için zorunlu hale geldiğini söylüyor.
Peki tüketici bu fiyat artışlarına nasıl tepki verecek? Nestle’nin verdiği bilgiye göre, ürünlerin raf fiyatlarını belirleyecek olanlar doğrudan perakendeciler olacak. Ancak küresel ölçekte gıda enflasyonu yavaşlama eğilimine girmişken, sadece çikolata gibi keyif ürünlerinde yaşanan fiyat artışları tüketicilerin davranışlarını da yeniden şekillendirebilir. Bir dönem küçük bir ödül ya da mutluluk kaynağı olarak görülen çikolata, bugün lüks tüketim kategorisine doğru ilerliyor. Bu da yalnızca sofralardaki çeşitliliği değil, alışkanlıkları ve hatta kültürel tüketim ritüellerini bile etkileyebilir.
Kakaonun üretildiği coğrafyalara baktığımızda, özellikle Batı Afrika’da işler yolunda gitmiyor. Dünya kakao üretiminin neredeyse yarısını tek başına karşılayan Fildişi Sahili, bu alanda en kritik ülkelerden biri. Ancak bu üretim gücüne rağmen, ülkenin tarımsal yapısında büyük eşitsizlikler bulunuyor. Fildişi Sahili’ne komşu olan Gana’da, “Koko BOD” adı verilen ve hükümetle birlikte çalışan kooperatif modeli sayesinde üreticiler daha iyi korunabiliyor. Gana'da çiftçilere alım garantisi veriliyor ve fiyat istikrarı sağlanabiliyor. Ancak Fildişi Sahili’nde bu tür bir sistemin olmaması, üreticileri tamamen piyasa dalgalanmalarına ve hükümet politikalarına bağımlı hale getiriyor. Bu durum, sürdürülebilir tarım modellerinin geliştirilmesini de son derece zorlaştırıyor.
İklim krizi de kakao üretimindeki sorunların başlıca nedenlerinden biri. Özellikle Nisan-Eylül aylarını kapsayan orta hasat döneminde yağışların azalması, toprağın verimliliğini düşürüyor. Buna ek olarak, kakaoya özgü bitki hastalıkları arasında yer alan "Swollen Shoot Virus" (Şişman Damar Virüsü), üretimi doğrudan tehdit ediyor. Ancak bu krizi yalnızca doğa olaylarına ya da iklim değişikliğine bağlamak, mevcut yapısal sorunları göz ardı etmek anlamına gelir. Çünkü 1960’lı yıllardan bu yana Fildişi Sahili'nde ormanların yaklaşık %90’ı kakao plantasyonlarına dönüştürülmüş durumda. Oysa kakao, doğası gereği gölgede yetişmeyi seven bir bitkidir. Tarımda "agroormancılık" olarak bilinen sistem —yani kakao ağaçlarını muz, mango gibi gölge sağlayan ağaçlarla birlikte dikmek— hem toprağın korunmasını sağlar hem de verimliliği artırır. Ancak bu tür doğa dostu yöntemler yerine, kısa vadeli kazanç uğruna ormansızlaşma tercih edilmiş ve ekosistem dengesi büyük zarar görmüştür.
Peru gibi bazı ülkelerde ise kakao üretimi, sürdürülebilirlik ve kültürel miras anlayışıyla yürütülüyor. Bu ülkelerde kakao sadece bir tarım ürünü değil, aynı zamanda bir geçim kaynağı, bir gelenek ve yaşam biçimi. Kooperatifler aracılığıyla yapılan üretim, çiftçilere ekonomik güvenlik sağlarken, orijinal kakao türlerinin korunmasını da mümkün kılıyor. Venezuela ise çikolata dünyasının bir başka yüzünü temsil ediyor. Dünyanın en iri ve aromatik kakao çekirdeklerinden biri, bu ülkedeki Chuao (Çuao) bölgesinde yetişiyor. Özellikle "Criollo" türü kakaosu ile ün kazanan Chuao, gastronomi dünyasında eşsiz bir değere sahip. Şeflerin ve gurme çikolata üreticilerinin peşinden koştuğu bu özel çekirdek, bölgedeki biyolojik çeşitlilikle birlikte adeta bir hazine gibi korunuyor.
Tüm bu coğrafyalarda ortak olan bir başka ciddi sorun ise çocuk işçiliği. Özellikle Batı Afrika ülkelerinde kakao tarlalarında çocukların ağır koşullarda çalıştırılması, çikolatanın görünmeyen karanlık yüzünü oluşturuyor. Bu tablo, sadece üretici ülkelerin sorunu değil; aynı zamanda küresel markaların da etik sorumluluğu altında. Küresel çikolata devleri, tedarik zincirlerindeki bu adaletsizliği görmezden gelemez. Tüketiciler olarak bizlerin de bu konuda sorumluluğu var: Etik üretimi destekleyen, çocuk işçiliğine karşı duruş sergileyen markaları tercih etmek, bu çarkın dönüşümüne katkı sağlayabilir.
Peki kaliteli bir çikolatayı nasıl anlayabiliriz? Öncelikle, kullanılan çekirdeğin kalitesi belirleyicidir. Gerçek çikolatada sadece kakao yağı bulunur, başka bitkisel yağlar eklenmez. Ağzınıza attığınızda pürüzsüz bir dokusu olmalı ve doğallığıyla hemen fark edilmelidir. Tadı, sentetik aromalardan değil, doğrudan kakao çekirdeğinden gelmelidir. Gerçek çikolata, damağınızda iz bırakan sade ama zengin bir hikâye anlatır.
Son yıllarda, çikolatanın 40 yıl içinde tamamen yok olabileceğine dair bazı senaryolar gündeme geliyor. Bu öngörüler ürkütücü olmakla birlikte, daha olası olan senaryo, çikolatanın üretiminde azalma yaşanması ve fiyatlarının herkesin erişemeyeceği seviyelere yükselmesi. Yani çikolata, gelecekte bir lüks ürüne dönüşebilir. Ancak sevindirici gelişmeler de yok değil. Gıda mühendisliği ve Ar-Ge çalışmaları sayesinde, keçiboynuzu unu gibi alternatiflerle kakao tadına yakın yeni ürünler geliştiriliyor. Bu alternatif ürünlerin yakın gelecekte daha yaygın hale geleceği öngörülüyor.
Türkiye’de iklimsel koşullar nedeniyle kakao üretimi yapılamıyor. Ancak ülkemiz, çikolata sanayisinin işleme ve üretim basamaklarında önemli bir oyuncu. Özellikle Gana gibi ülkelerden büyük miktarda kakao çekirdeği ithal eden ve bu hammaddeleri dünya markalarına işleyen güçlü Türk firmaları bulunuyor. Bu durum, Türkiye’yi küresel çikolata tedarik zincirinde stratejik bir noktaya yerleştiriyor.
Sonuç olarak, çikolatanın geleceği sadece tarım politikalarına değil; etik üretim uygulamalarına, çevresel duyarlılığa ve tüketici tercihlerine bağlı olarak şekillenecek. Eğer bu eşsiz lezzeti gelecek nesillere de tattırmak istiyorsak, üretici ülkelerdeki yapısal sorunlara kalıcı çözümler üretilmeli ve bizler de bireysel tercihlerimizle bu dönüşümün bir parçası olmalıyız.
NURTEN SIRMA
nurtensirma@gmail.com
The Cocoa Crisis Deepens: Why is a Major Brand Raising Chocolate Prices?
Is Chocolate’s Future in Danger? The Cocoa Crisis is Deepening
By Nurten Sırma
Chocolate… Perhaps one of the rare tastes in the world loved by everyone, appealing to universal common emotions. Regardless of cultural differences, taste preferences, or lifestyles, a piece of chocolate often gives people a sense of happiness, reward, and comfort. However, the future of this beloved treat is unfortunately not looking bright anymore. In recent months, dramatic increases in cocoa prices are signaling not only an economic crisis but also a social and environmental one. This crisis paints a picture that points to more than just climate change, exposing the structural vulnerabilities of global food systems.
The sharp rise in cocoa prices over the last two years has created significant cost pressures for large-scale chocolate manufacturers, and it is also directly affecting consumers at the end of the chain. One of the most tangible reflections of these price hikes was seen when Nestlé, one of the largest food producers in the world, announced that it would raise prices on some chocolate products in the United States. Starting from June 23, products under the Toll House brand, such as morsels, baking cocoa, and candy kits, will be sold at higher prices. Nestlé stated that the reason for this decision is the increasing costs of raw materials such as sugar, cocoa, and coffee, explaining that price increases in these commodities directly impacted their pricing. The company officials also emphasized that trade barriers like tariffs were not a factor in this decision.
It is known that before reaching this point, Nestlé had called on its suppliers for discounts, but these requests were not met. This development shows that price increases were almost inevitable. After unsuccessful negotiations with suppliers, Nestlé found the ultimate solution in raising retail prices. Another notable point here is that the cost pressure is not limited to cocoa alone. Other key food industry raw materials, such as sugar and coffee, are similarly affected by global price hikes. Nestlé managers stated that these increased costs have been carefully analyzed in the competitive market, and price increases have become necessary for the company's survival.
How will consumers react to these price increases? According to the information provided by Nestlé, retailers will directly determine the retail prices of these products. However, while global food inflation is showing signs of slowing down, price hikes in indulgent products like chocolate could reshape consumer behavior. Once seen as a small treat or source of happiness, chocolate is now moving toward the luxury consumption category. This shift may not only affect the diversity on tables but also habits and even cultural consumption rituals.
Looking at the regions where cocoa is produced, things are particularly not going well in West Africa. Côte d'Ivoire, which alone accounts for nearly half of the world's cocoa production, is one of the most critical countries in this regard. However, despite this production power, there are significant inequalities in the country's agricultural structure. In neighboring Ghana, the "Koko BOD" cooperative model, which works with the government, provides better protection for producers. In Ghana, farmers are guaranteed purchases and price stability is ensured. However, such a system does not exist in Côte d'Ivoire, leaving producers entirely dependent on market fluctuations and government policies. This situation also makes it extremely difficult to develop sustainable farming models.
The climate crisis is one of the main reasons for the problems in cocoa production. Especially the reduced rainfall during the mid-harvest season, which spans from April to September, lowers soil fertility. In addition, the "Swollen Shoot Virus," which is among the plant diseases specific to cocoa, directly threatens production. However, attributing this crisis solely to natural events or climate change means overlooking the existing structural problems. Since the 1960s, around 90% of the forests in Côte d'Ivoire have been turned into cocoa plantations. Yet, cocoa is a plant that naturally prefers to grow in the shade. The system known as "agroforestry" in agriculture — where cocoa trees are planted alongside shade-providing trees like bananas and mangoes — helps protect the soil and increase productivity. However, instead of these nature-friendly methods, deforestation has been preferred in pursuit of short-term profits, and the ecosystem balance has been severely damaged.
In countries like Peru, cocoa production is carried out with a focus on sustainability and cultural heritage. In these countries, cocoa is not just an agricultural product but also a livelihood, a tradition, and a way of life. Production through cooperatives provides economic security for farmers while ensuring the preservation of original cocoa varieties. Venezuela represents another side of the chocolate world. One of the largest and most aromatic cocoa beans in the world is grown in the Chuao region of this country. Known especially for its "Criollo" variety, Chuao holds unparalleled value in the culinary world. This unique bean, sought after by chefs and gourmet chocolate makers, is protected like a treasure along with the region's biodiversity.
Another serious issue common across all these regions is child labor. Especially in West African countries, the use of children in cocoa fields under harsh conditions forms the hidden dark side of chocolate. This picture is not only a problem for producer countries but also falls under the ethical responsibility of global brands. Global chocolate giants cannot ignore the injustice in their supply chains. As consumers, we also have a responsibility in this matter: choosing brands that support ethical production and stand against child labor can contribute to the transformation of this cycle.
So, how can we understand if a chocolate is of high quality? First and foremost, the quality of the cocoa bean used is crucial. Real chocolate contains only cocoa butter, with no added vegetable oils. When you place it in your mouth, it should have a smooth texture and be immediately distinguishable for its natural taste. Its flavor should come directly from the cocoa bean, not from synthetic aromas. Real chocolate tells a simple yet rich story that lingers on your palate.
In recent years, some scenarios have emerged suggesting that chocolate may completely disappear within 40 years. While these predictions are alarming, the more likely scenario is a reduction in cocoa production and price hikes to levels that are inaccessible to everyone. In other words, chocolate may become a luxury item in the future. However, there are also encouraging developments. Thanks to food engineering and R&D efforts, new products are being developed with ingredients like carob flour that closely resemble the taste of cocoa. It is expected that these alternative products will become more widespread in the near future.
Due to climatic conditions, cocoa production cannot be done in Turkey. However, our country plays a significant role in the processing and production stages of the chocolate industry. Strong Turkish firms import large quantities of cocoa beans from countries like Ghana and process these raw materials for global brands. This places Turkey at a strategic point in the global chocolate supply chain.
In conclusion, the future of chocolate will be shaped not only by agricultural policies but also by ethical production practices, environmental sensitivity, and consumer preferences. If we want to pass this unique flavor down to future generations, permanent solutions must be developed for the structural problems in the producing countries, and we must be part of this transformation through our individual choices.
NURTEN SIRMA
nurtensirma@gmail.com